Bộ đệm phòng chống nợ xấu đã an toàn?

Ảnh minh họa: VIẾT CHUNG

Nợ xấu tăng nhiệt

 Tại VIB, tổng nợ xấu đến cuối tháng 6 ở mức hơn 5.428 tỷ đồng, tăng 16,2% so với đầu năm. Trong đó, nợ nhóm 4 tăng 32% lên 2.125 tỷ đồng, nợ nhóm 5 tăng 67% lên 2.210 tỷ đồng. 6 tháng đầu năm, nợ nhóm 4 của TPBank tăng 23,4% lên 430,5 tỷ đồng, nợ nhóm 5 tăng hơn 50% lên 448,6 tỷ đồng.

 Nợ xấu tăng không ngoài dự đoán. Theo TS. Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tiền tệ quốc gia, cuối năm 2016 nợ xấu nội bảng 2,5%, nợ xấu gộp (gồm nợ xấu nội bảng được các TCTD báo cáo, nợ bán cho VAMC chưa xử lý và nợ tiềm ẩn là nợ xấu) 10,1%. Tháng 9-2017, nợ xấu nội bảng 2,34%, nợ xấu gộp còn 8,61%. Đến 2021, nợ xấu nội bảng 1,5%, nợ xấu gộp khoảng 6,3%.

 Ghi nhận từ BCTC quý vừa qua, vẫn có một số NH công bố nợ xấu giảm so với đầu năm, tuy vậy tổng nợ xấu nội bảng của 27 NH đã ở mức gần 146.200 tỷ đồng, tăng 17,5% so với đầu năm. Song thời điểm kết thúc quý II cũng là lúc Thông tư 14/2021 vừa hết hạn. Theo SSI Research, tỷ lệ hình thành nợ xấu được dự báo tăng trong nửa cuối năm do các khoản vay tái cơ cấu hết thời hạn cơ cấu.

 Liệu bộ đệm đã an toàn?

 Vậy nên, thời gian gần đây có khá nhiều nhận định nợ xấu do Covid-19 gây ra sẽ dần lộ diện, nhưng việc chủ động trích lập DPRR của các NH khiến những lo lắng sẽ giảm dần… Tuy nhiên, bộ đệm dày chỉ có ở nhóm NHTM có quy mô lớn, nhóm còn lại vẫn có tỷ lệ bao phủ nợ xấu 50% như VietBank, PGBank, ABBank, Saigonbank, thậm chí ở mức 28% tại BaoVietBank. 

 Khoản DPRR cao sẽ là cách để NH đảm bảo với cổ đông, nhà đầu tư, các NH đang cho họ vay và cả với NHNN, con số lợi nhuận trên sổ sách không bị tác động bởi nợ xấu. Nhưng các khoản được "xử lý" trên sổ sách bằng cách hạch toán này sẽ tiềm ẩn khả năng dòng tiền cho vay "mất thật" nếu nợ không thu hồi được. Đây là nguyên nhân dẫn đến sự mất thanh khoản của NH, nhất là các NH có quy mô nhỏ. 

Việc NH đang ứng phó với nợ xấu cũng có tương quan với lãi suất cuối năm. Vì khi NH phải trích lập DPRR cho nợ xấu, dù trên bút toán hay có thực cũng đều đẩy chi phí hoạt động tăng lên. Hơn nữa, các NH có thể chưa trích lập DPRR nhiều cho lĩnh vực bất động sản và trái phiếu doanh nghiệp ở thời điểm hiện tại, trong khi các rủi ro liên quan đến lĩnh vực này đang dần hiện hữu.